ఉపరాష్ట్రపతి పై ప్రతిపక్షాల అవిశ్వాసం ఏమౌతుంది? ఎన్డీఏ vs INDIA

ఉపాధ్యక్షుడు జగదీప్ ధన్‌ఖర్‌ను తొలగించాలని ప్రతిపక్షాల అవిశ్వాస తీర్మానానికి నోటీసు

ఇది కాంగ్రెస్ కు పరీక్షా సమయం

ఇండియా కూటమి ఐక్యతకు కూడా 

న్యూ ఢిల్లీ డిసెంబర్ 11:

ఉపాధ్యక్షుడు జగదీప్ ధన్‌ఖర్‌ను తొలగించాలని ప్రతిపక్షాలు డిసెంబర్ 10న రాజ్యసభలో అవిశ్వాస తీర్మానానికి నోటీసు ఇచ్చాయి. నవంబర్ 25న పార్లమెంట్ సమావేశాలు ప్రారంభమైన వెంటనే రాజ్యసభలో మొదలైన గొడవ ఆయనను పదవి నుంచి తప్పించే స్థాయికి చేరుకుంది.

నివేదికల ప్రకారం, ధంఖర్‌కు వ్యతిరేకంగా ఈ తీర్మానానికి 60 మంది రాజ్యసభ ఎంపీలు సంతకం చేశారు. ఉపరాష్ట్రపతిని తొలగించాలని సభలో తీర్మానం ప్రవేశపెట్టడం భారత రాజకీయ చరిత్రలో ఇదే తొలిసారి.

వివిధ రాజకీయ విశ్లేషకుల, సీనియర్ పాత్రికేయులతో దైనిక్ భాస్కర్ పత్రిక విలేఖరులు సంభాషించి, సేకరించిన సమాచారం మేరకు ఈ కింది అంచనాలకు రావచ్చు.

అవిశ్వాస తీర్మానం మరియు అంకెల ఆట ఏమిటి, ఉపాధ్యక్షుడు ధంఖర్‌ను ప్రతిపక్షం తొలగించగలదా; ఈ కింది అంశంపై ఉంది.

ప్రశ్న 1: 4 నెలల్లో రెండవసారి ఉపాధ్యక్షుడు జగదీప్ ధంఖర్‌ను తన పదవి నుండి తొలగించడానికి ప్రతిపక్షం ఎందుకు ప్రయత్నిస్తోంది?

సమాధానం: డిసెంబర్ 10న కాంగ్రెస్ ఎంపీ జైరాం రమేష్ సోషల్ మీడియా వేదికగా ట్వీట్ చేశారు సభలో విపక్షాలకు మాట్లాడేందుకు చైర్మన్ అవకాశం ఇవ్వరు. భారత కూటమిలోని పార్టీలకు ఇది చాలా బాధాకరమైన నిర్ణయం.

అంతకుముందు ఆగస్టు 8, 2024న, వర్షాకాల సమావేశంలో ధన్‌ఖర్ మరియు ప్రతిపక్షాల మధ్య వివాదం జరిగింది. వినేష్ ఫోగట్ అంశాన్ని కాంగ్రెస్ అధ్యక్షుడు, రాజ్యసభలో ప్రతిపక్ష నేత మల్లికార్జున్ ఖర్గే లేవనెత్తారు. ధంఖర్ ఖర్గే మౌనం వీడి, 'మీరు ఈ అంశాన్ని రాజకీయం చేయలేరు. ఇది సంప్రదాయానికి విరుద్ధం.

దీనిపై విపక్ష ఎంపీలు దుమారం సృష్టించారు. ధంఖర్ TMC ఎంపీ డెరెక్ ఓబ్రెయిన్‌ను మందలిస్తూ, 'మీ ప్రవర్తన సభలో అత్యంత దారుణంగా ఉంది. మీ చర్యను ఖండిస్తున్నాను. తదుపరిసారి నేను మీకు మార్గం చూపుతాను.

జైరాం రమేష్ నుంచి ఎవరో ఒకరు నిరసన వ్యక్తం చేస్తున్నారు.

నిరసన వ్యక్తం చేస్తున్న జైరాం రమేష్ ఏదో నవ్వుతు నవ్విన వెంటనే ధంఖర్ కోపంగా అన్నాడు - 'కాంగ్రెస్ ఎంపీ, నవ్వకండి. నీ అలవాట్లు నాకు తెలుసు. కొందరు ఎంపీలు తప్పుడు వ్యాఖ్యలు చేస్తున్నారు. కాసేపటి తర్వాత విపక్ష ఎంపీలు నిరసనగా సభ నుంచి వాకౌట్ చేశారు.

దీని తర్వాత, సభలో గందరగోళం ప్రారంభం కాగానే, ప్రతిపక్ష ఎంపీల ప్రవర్తన అస్తవ్యస్తంగా, అసభ్యకరంగా ఉందని ధంఖర్ అభివర్ణించారు. ప్రతిపక్ష ఎంపీలు స్పీకర్ పదవి గౌరవాన్ని దిగజార్చుతున్నారని ఆరోపించారు. ఆ తర్వాత కొద్ది సేపటికి చైర్మన్‌ పీఠాన్ని వీడారు.

రాజ్యసభలో సమయం ఇవ్వడం లేదని, పార్లమెంటరీ నిబంధనలు ఉల్లంఘించారని ప్రతిపక్ష ఎంపీలు ఫిర్యాదు చేశారు.

రాజ్యసభలో సమయం ఇవ్వడం లేదని, పార్లమెంటరీ నిబంధనలు పాటించడం లేదని ప్రతిపక్ష ఎంపీలు ఆరోపించారు. అదే సమయంలో, విపక్షాలకు చెందిన 87 మంది ఎంపీలు ధంఖర్‌పై తీర్మానం తీసుకురావడానికి తమ సమ్మతిని వ్యక్తం చేశారు, అయితే సభ గడువు ముగియడంతో, తీర్మానం ఇవ్వలేదు. ఇప్పుడు 4 నెలల తర్వాత, పార్లమెంటు శీతాకాల సమావేశాలు ముగియడానికి 10 రోజుల ముందు ప్రతిపక్షం నోటీసు ఇచ్చింది.

ప్రశ్న 2: విషయం అవిశ్వాస తీర్మానానికి చేరుకోవడానికి ఇటీవల రాజ్యసభలో ఏమి జరిగింది?

జవాబు: డిసెంబర్ 9న కేంద్ర పార్లమెంటరీ వ్యవహారాల మంత్రి కిరెన్ రిజిజు మాట్లాడుతూ, జార్జ్ సోరోస్‌తో సోనియా గాంధీకి ఉన్న సంబంధం 

సంబంధాల సమస్య తీవ్రమైనది. అదే సమయంలో, కాశ్మీర్‌ను స్వతంత్ర దేశంగా మార్చాలని మాట్లాడిన జార్జ్ సోరోస్ ఫౌండేషన్‌కు చెందిన సంస్థతో సోనియా గాంధీకి సంబంధం ఉందని బిజెపి ఆరోపించింది.

డిసెంబర్ 9న జార్జ్ సోరోస్ అంశంపై విపక్షాలు సభలో గందరగోళం సృష్టించాయి.

డిసెంబరు 10న సభా కార్యకలాపాలు జరుగుతున్నప్పుడు, ఈ అంశాన్ని లేవనెత్తేందుకు ఎన్డీయేకు చైర్మన్ ధంఖర్ అనుమతించారు. ఈ

ఈ సమయంలో, ఈ అంశాన్ని లేవనెత్తడానికి చైర్మన్ ధంఖర్ ఎన్‌డిఎకు అనుమతి ఇచ్చారు. దీనిపై ప్రతిపక్షాలు దుమారం సృష్టించాయి. చైర్మన్ విపక్షాల నోరు మూయించారు. ఇక్కడ నుంచి భారత కూటమికి అవిశ్వాస తీర్మానం పెట్టే అవకాశం వచ్చింది. కాంగ్రెస్‌, తృణమూల్‌ కాంగ్రెస్‌, ఆమ్‌ ఆద్మీ పార్టీ, సమాజ్‌వాదీ పార్టీలతో పాటు పలువురు ప్రతిపక్ష ఎంపీలు దీనికి అంగీకరించారు.

రాజ్యసభ ఎంపీ జైరాం రమేష్‌ తెలిపారు

66 ఈ ప్రతిపాదన ఇప్పుడే రాజ్యసభ సెక్రటరీ జనరల్‌కి సమర్పించబడింది. చైర్మన్ ధంఖర్ తన నేతలను మాత్రమే సభలో మాట్లాడేందుకు అనుమతిస్తారంటూ తీర్మానం ద్వారా భారత కూటమి సందేశం పంపాలనుకుంటోంది.

ప్రశ్న 3: అభిశంసన అంటే ఏమిటి మరియు రాజ్యసభ ఛైర్మన్‌ను తొలగించే ప్రక్రియ ఏమిటి?

సమాధానం: అభిశంసన అనే పదానికి ఎవరైనా అని అర్థం

ఇది ఒక పదవిని కలిగి ఉన్న వ్యక్తిని ఆ పదవికి సంబంధించిన అన్ని అధికారాలు మరియు బాధ్యతల నుండి తొలగించే నిర్ణయం తీసుకోవడంలో అనుసరించిన ప్రక్రియను సూచిస్తుంది. ఇది రాజ్యాంగంలోని ఆర్టికల్ 61, 124 (4), (5), 217 మరియు 218లో పేర్కొనబడింది.

ఉపరాష్ట్రపతి రాజ్యసభకు ఎక్స్-అఫీషియో చైర్మన్ మరియు నియమాలు మరియు సంప్రదాయాల ప్రకారం ఎగువ సభ సజావుగా సాగడానికి బాధ్యత వహిస్తారు. అటువంటి పరిస్థితిలో, రాజ్యసభ ఛైర్మన్ పదవి నుండి ఆయనను ఎప్పుడైతే తొలగించగలరు

భారత ఉపరాష్ట్రపతి పదవి నుండి తొలగించబడాలి.

రాజ్యాంగంలోని ఆర్టికల్ 67 ఉపరాష్ట్రపతి నియామకం మరియు పదవి నుండి తొలగింపుకు సంబంధించిన ఈ నిబంధనలను కలిగి ఉంది...

1. 14 రోజుల నోటీసు: ఉపాధ్యక్షుడు

అతనిని పదవి నుండి తొలగించే ప్రతిపాదనను సమర్పించడానికి 14 రోజుల ముందు నోటీసు ఇవ్వాలి.

2. ఉపరాష్ట్రపతి సభకు అధ్యక్షత వహించకూడదు: స్పీకర్‌కు వ్యతిరేకంగా మోషన్ పెండింగ్‌లో ఉన్నప్పుడు ఆయన సభకు అధ్యక్షత వహించలేరు.

3. ఓట్ల సమానత్వం ఉన్నా ఓటు అడిగే హక్కు లేదు: రాజ్యసభ ఎంపీ

ఛైర్మన్‌పై మోషన్‌పై సమాన ఓట్ల విషయంలో, ఒకరికి ఓటు హక్కు లభించదు.

4. ప్రతిపాదనను మెజారిటీతో ఆమోదించడం అవసరం:

రాజ్యాంగంలోని ఆర్టికల్ 67 (బి) ప్రకారం, ఉపరాష్ట్రపతిని అతని పదవి నుండి తొలగించాలంటే, ఈ ప్రతిపాదనను రాజ్యసభలో ఉన్న మొత్తం సభ్యులలో మెజారిటీ సభ్యులు మరియు 'సాధారణ మెజారిటీ'తో ఆమోదించాలని పిడిటి ఆచార్య వివరించారు. లోక్ సభ. దీని తర్వాత ఉపాధ్యక్షుడిని పదవి నుంచి తొలగించవచ్చు.

ప్రశ్న 4: హౌస్ సెషన్ ముగిసిన తర్వాత ప్రతిపాదనకు ఏమి జరుగుతుంది?

జవాబు: లోక్‌సభ మాజీ సెక్రటరీ జనరల్

జవాబు: రాజ్యాంగంలో లేదా చట్టంలో ఈ విషయంపై అంత స్పష్టత లేదని లోక్‌సభ మాజీ ప్రధాన కార్యదర్శి పిడిటి ఆచార్య అన్నారు. ఉపరాష్ట్రపతిపై మోషన్ తీసుకురావడానికి 14 రోజుల ముందు నోటీసు ఇవ్వాలనేది నిబంధన.

సాధారణంగా దీనికి ముందు సెషన్‌ను ముగించడం ద్వారా ప్రతిపాదనపై చర్చను నిలిపివేయాలని ప్రభుత్వం కోరుకుంటుంది. అయితే, ఒకసారి నోటీసు ఇచ్చిన తర్వాత, 14 రోజుల తర్వాత రాజ్యసభ మరియు లోక్‌సభలో చర్చించాల్సిన బాధ్యత ప్రభుత్వంపై ఉంది. అలా జరగకపోతే అది సభ్యుల రాజ్యాంగ హక్కులను ఉల్లంఘించినట్లే.

ఈసారి పార్లమెంటు సమావేశాలు 14 రోజుల ముందు ముగియనున్నాయి. ఈ పరిస్థితిలో, ఈ సెషన్‌లో 

కానీ చర్చ సాధ్యం కాదు. తదుపరి సెషన్ ప్రారంభమైనప్పుడు మాత్రమే తదుపరి ప్రక్రియ సాధ్యమవుతుంది.

ప్రశ్న 5: అభిశంసన తీర్మానం వస్తే, సభకు ఎవరు అధ్యక్షత వహిస్తారు?

సమాధానం: పిడిటి ఆచార్య చెప్పారు

రాజ్యసభలో ఉపరాష్ట్రపతిపై అభిశంసన తీర్మానంపై చర్చకు ఎవరు అధ్యక్షత వహించాలనే విషయంలో చట్టంలో స్పష్టత లేదు. అయితే, లోక్‌సభలో స్పీకర్‌ను ఆ పదవి నుంచి తొలగించాలనే ప్రతిపాదన వచ్చినప్పుడు, డిప్యూటీ స్పీకర్ దానికి అధ్యక్షత వహిస్తారు. నైతికంగా, అటువంటి పరిస్థితిలో డిప్యూటీ చైర్మన్ అధ్యక్షత వహించాలి. 

ప్రశ్న 6: అవిశ్వాస తీర్మానాన్ని ఆమోదించడానికి అవసరమైన సంఖ్య ప్రతిపక్షానికి ఉందా?

సమాధానం: రాజ్యసభ వెబ్‌సైట్‌లో

ప్రస్తుతం మొత్తం సభ్యుల సంఖ్య 231గా ఉంది. విపక్షాలు ఉపరాష్ట్రపతిపై అభిశంసన తీర్మానాన్ని సభలో ప్రవేశపెడితే మెజారిటీతో ఆమోదం పొందాలంటే 116 మంది ఎంపీల మద్దతు అవసరం.

ప్రస్తుతం, భారత కూటమికి రాజ్యసభలో మొత్తం 84 మంది ఎంపీలు ఉన్నారు. వీరిలో కాంగ్రెస్‌కు 27, టీఎంసీకి 12, ఆమ్ ఆద్మీ, డీఎంకేలకు 10 చొప్పున ఎంపీలు ఉన్నారు. 

రాజ్యసభలో ఉపరాష్ట్రపతికి వ్యతిరేకంగా ఒక తీర్మానాన్ని సమర్పించారు మరియు ఇతర పార్టీలకు చెందిన మొత్తం 11 మంది ఎంపీలు ఆ తీర్మానానికి మద్దతు ఇచ్చినప్పటికీ, మొత్తం 84+11 మంది అంటే 95 మంది సభ్యులు ఉంటారు. మెజారిటీకి 116 కంటే తక్కువ 21 మంది ఎంపీలు ఉంటారు. ఇలాంటి పరిస్థితుల్లో ఉపరాష్ట్రపతిపై అవిశ్వాస తీర్మానం పెట్టే అవకాశం కనిపించడం లేదన్నది సుస్పష్టం.

ఏదో విధంగా రాజ్యసభలో ఈ ప్రతిపాదన ఆమోదం పొందినా.. లోక్‌సభకు పంపుతారు. అక్కడ ప్రతిపక్షాలకు తగిన సంఖ్యాబలం లేదు.

ప్రశ్న 7: భారతదేశానికి ఉభయ సభలలో తగినంత సంఖ్య లేదు, అయినప్పటికీ ప్రతిపక్ష పార్టీలు అభిశంసనను ఎందుకు తీసుకువస్తున్నాయి?

జవాబు: రాజకీయ నిపుణుడు అమితాబ్

తివారీ ప్రకారం, ఇతర NDA పార్టీల సహాయంతో బిజెపికి రాజ్యసభలో మెజారిటీ ఉంది. ఇలాంటి పరిస్థితుల్లో ప్రతిపక్షాలు ఏకమైనా అవిశ్వాస తీర్మానం పెట్టడం సాధ్యం కాదు.

అయితే అవిశ్వాస తీర్మానంపై ఓటింగ్ జరిగితే అది విపక్షాల చరిత్రాత్మక రాజకీయ నిర్ణయం అవుతుంది.

ప్రతిపక్ష పార్టీలు ఈ ప్రతిపాదన ద్వారా ఉపరాష్ట్రపతిని తొలగించగలవా లేదా అనేది ప్రశ్న కాదు. అంతకంటే ముఖ్యమైనది. 

అంటే, ఒకసారి రాజ్యసభలో తీర్మానం ఆమోదించబడితే, నైతికంగా ఉపరాష్ట్రపతి ఈ పదవిలో కొనసాగే అర్హత కోల్పోతారు.

అభిశంసన తీసుకొస్తే దానికి రాజకీయమే కారణం. రాజ్యసభలో ఎన్డీయేపై ఆధిపత్యం చెలాయించేందుకు విపక్షాలు ఈ ప్రతిపాదనను తీసుకొచ్చే అవకాశం ఉంది.

ప్రశ్న 8: అభిశంసన ఉపాధ్యక్షుడి కంటే కాంగ్రెస్‌ను ఎందుకు ఎక్కువగా పరీక్షిస్తోంది?

సమాధానం: మధ్యప్రదేశ్ అసెంబ్లీ మాజీ ప్రిన్సిపల్ సెక్రటరీ భగవాన్‌దేవ్ ఇస్రానీ ప్రకారం, అవిశ్వాస తీర్మానం భారత కూటమిని పరీక్షించడం ఖాయం.

వాస్తవానికి, మోషన్ నోటీసుకు 50 మంది ఎంపీల సంతకాలు అవసరం మరియు భారత కూటమి 72 మంది ఎంపీల సంతకాలను సేకరించింది, అయితే ఓటింగ్ జరిగినప్పుడు, కాంగ్రెస్ పిలుపు మేరకు ఎంత మంది ఎంపీలు ఓటు వేస్తారో చూడాలి.

ఈ రోజుల్లో భారత కూటమిలో నాయకత్వంపై తగాదా నడుస్తోంది. కూటమికి నాయకత్వం వహించేందుకు తృణమూల్ కాంగ్రెస్ అధినేత్రి మమతా బెనర్జీ ఇప్పటికే ఆసక్తి చూపారు. ఆర్జేడీ అధినేత లాలూ ప్రసాద్ యాదవ్ కూడా మమతకు మద్దతు పలికారు. పశ్చిమ బెంగాల్ ముఖ్యమంత్రి మమతా బెనర్జీని భారత కూటమి నాయకుడిగా ఎన్నుకోవాలని లాలూ ఒక ప్రకటనలో పేర్కొన్నారు.

ఈ ప్రతిపాదనపై ఓటింగ్ జరిపితే భారత కూటమిలో చీలిక ఉందా లేదా అనేది కూడా స్పష్టమవుతుంది. కూటమిలోని నేతలంతా కాంగ్రెస్‌కు అనుకూలంగా ఓటేస్తే ఫర్వాలేదు, వ్యతిరేక ఓటింగ్ జరిగితే భారత కూటమి విచ్ఛిన్నమయ్యే అవకాశం ఉంది.

ప్రశ్న 9: కాంగ్రెస్ అవిశ్వాస తీర్మానంపై సోనియా గాంధీ ఎందుకు సంతకం చేయలేదు?

సమాధానం: సీనియర్ జర్నలిస్ట్ రషీద్ కిద్వాయ్ ప్రకారం,

సోనియాగాంధీ రాజ్యసభకు హాజరుకాలేదు. ఢిల్లీలోని చెడు వాతావరణం కారణంగా ఆమె ఈ రోజుల్లో ఎక్కువగా బయటే ఉంటున్నారు. అందుకే ఆమె సంతకం అవిశ్వాస తీర్మానం నోటీసుపై లేదు. అయితే సోనియా హాజరైతే.. ఓటు వేస్తే, ఆమె ఖచ్చితంగా ఓటు వేసి ఉంటుంది.

ప్రశ్న 10: రాజ్యసభ ఛైర్మన్ అయినా లేదా డిప్యూటీ ఛైర్మన్ అయినా, ఇంతకు ముందు కూడా ఆయనపై అభిశంసన తీర్మానం తీసుకొచ్చారా?

సమాధానం: ఇప్పటి వరకు ఉపరాష్ట్రపతిని తొలగించేందుకు సభలో అభిశంసన తీర్మానం తీసుకురాలేదు. ఇదే జరిగితే భారత రాజకీయ చరిత్రలో ఇదే తొలిసారి అవుతుంది.

రాజకీయ నిపుణుడు రషీద్ కిద్వాయ్ మాట్లాడుతూ, సెప్టెంబర్ 2020లో, 12 ప్రతిపక్ష పార్టీలు అవిశ్వాస తీర్మానానికి నోటీసు ఇచ్చాయి. డిప్యూటీ చైర్మన్‌పై ప్రతిపక్షాలు ఈ విధంగా అవిశ్వాస తీర్మానం తీసుకురావడం రాజ్యసభ చరిత్రలో ఇదే తొలిసారి.

రాజ్యాంగంలోని ఆర్టికల్ 90 ప్రకారం ఈ ప్రతిపాదన ఆమోదయోగ్యం కాదని అప్పుడు చైర్మన్ వెంకయ్యనాయుడు అన్నారు. నిబంధనల ప్రకారం 14 రోజుల ముందు ప్రతిపాదన చేయలేదని చెప్పారు. ఈ కారణంగా, అతనిపై సమర్పించిన మోషన్ కూడా తిరస్కరించబడింది.

రషీద్ మాట్లాడుతూ.. బీజేపీ నాయకుడిలా సభను నడుపుతున్నాడని ధంఖర్‌పై ఆరోపణలు వచ్చాయి. అయితే ఇంతకు ముందు ఏ ఉపరాష్ట్రపతి కూడా ఇంత పెద్ద రాజకీయ ఆరోపణలు ఎదుర్కోలేదు. ఈ పోస్ట్ నిష్పాక్షికమైనది. ఉపరాష్ట్రపతిపై అభిశంసన గురించి చర్చించడానికి ఇది కూడా ఒక కారణం కావచ్చు.